Остатоци од облека од античка гробница во Грција би можеле да бидат туника што некогаш ја носел Александар Велики, тврди научникот Антонис Барциокас во своето ново истражување.
Облеката била пронајдена во гробницата за која многу научници веруваат дека му припаѓала на таткото на Александар, Филип II Македонски. Се наоѓа веднаш до две други гробници во кои се верува дека се наоѓаат други членови на семејството на Александар.
Ново истражување, сепак, тврди дека оваа конкретна гробница не му припаѓа на таткото на Александар, туку на полубратот на Александар, Филип III (познат и како Архидеј). Студијата исто така тврди дека памучната ткаенина пронајдена во гробницата некогаш била дел од туника што ја носел Александар, која му била предадена на Архидеј по неговата смрт и закопана со него во оваа гробница.
„Туниката била света затоа што само на Александар му било дозволено да ја носи“, рече Антонис Барциокас, почесен професор по физичка антропологија и палеоантропологија на Универзитетот „Демокрит“ во Тракија и автор на студијата, објавена на 17 октомври во списанието „Journal of Field Archaeology“. „Во времето на смртта на Александар, некои луѓе го сметале за бог“, изјави Барциокас во за „Live Science“.
Сепак, не сите научници со кои разговараше „Live Science“ ги поддржаа наодите, при што еден научник рече дека тоа воопшто не е туника.
Облеката е пронајдена во 1977 година во златен сандак во гробница во близина на градот Вергина, порано наречен Кутлеш, во денешна Грција. Близу ова место порано се наоѓал градот Ајга, кој пред Пела бил главен град на Македонија. Во гробницата има два скелета кои, според Барциокас, се Архидеј и неговата сопруга Евридика.
Откако Александар умрел во 323 година п.н.е., Архидеј станал крал на Македонија. Историските записи покажуваат дека Архидеј живеел со некоја форма на ментална попреченост и не можел да владее. Службениците и генералите на Александар се бореле за власт, а империјата се распаднала со убиството на Архидеј во 317 пред новата ера.
Барциокас тврди дека по смртта на Александар оваа туника му била дадена на Архидеј и дека, откако Архидеј бил убиен, била погребана со него. Во својот труд, Барциокас наведува докази за оваа идеја, како што се уметност на ѕидовите на гробниците, студии на скелетите пронајдени во гробницата и анализа на антички историски записи. Барциокас, исто така, ги прегледал минатите тестови извршени на облеката, вклучително и енергетска дисперзивна спектроскопија на Х-зраци, техника која ги анализира рендгенските зраци за да утврди од што е направен предметот, и Фуриеова трансформативна инфрацрвена спектроскопија, која користи инфрацрвена светлина за да анализира некој предмет.
Барциокас тврди дека тестовите спроведени од други научници покажуваат дека облеката била сарапис или туника. Туниката е направена од три слоја. Два слоја се направени од памук обоен во виолетова боја. Помеѓу двата слоја памук е слој податлив минерален наречен хантит. Виолетовата боја ја носеле кралевите во античкиот свет, истакна тој, а памукот се одгледувал во Персија, но не и на Балканот во времето на Александар. Древните историски записи покажуваат дека „памукот бил внесен во Хелада и Европа од војската на Александар по освојувањето на Персиската Империја“, напишал Барциокас во својот труд.
Барциокас навел и древни записи кои тврдат дека персискиот крал носел памучна и ловистичка туника и дека Александар носел таква туника откако ја освоил Персија. Тој забележал дека Филип II не бил владетел на Персија и дека не би носел туника направена од памук или ловец.
„Покрај тоа, уметничките дела на ѕидот на гробницата – илустрирана група ловци – го прикажуваат Александар како носи туника слична на пронајдената“, рече Барциокас, а деталите од уметничкото дело сугерираат дека уметникот бил запознаен со персискиот пејзаж и дивиот свет.
„Покрај тоа, сликата е направена во комплициран стил за кој би требало долго време да се заврши, што значи дека гробот веројатно не му припаѓал на Филип II. Тоа е затоа што Филип бил убиен во 336 година п.н.е., а Александар набргу потоа тргнал во воен поход, што значи дека уметникот немал време да го наслика пред погребот на Филип II“, објаснува Барциокас.
Друга причина зошто облеката не му припаѓа на Филип II, вели Барциокас, е тоа што кралот се здобил со рана на десното око, но ниту еден скелет во гробницата не дава индикации за таква рана.
Научниците интервјуирани од „Live Science“ имаа различни реакции за работата на Барциокас.
Хариклиа Брекулаки, виш истражувач во „Институтот за историски истражувања на Националната хеленска истражувачка фондација“ во Грција, рече дека нема докази за поддршка на идејата дека облеката е туника.
„Текстилот, според ископувачите, повеќе личел на парче шал што се користи за обвиткување на коските на покојникот“, изјави Брекулаки за „Live Science“.
Атанасиа Кирјаку, директорка на проектот за ископување при Универзитетот „Аристотел“ во Солун во Вергина, исто така критикуваше.
„Овој напис е полн со недоразбирања поради недостаток на релевантна позадина“, рече Кирјаку. Барциокас самиот не извршил тестови на материјалите, истакна Кирјаку, додавајќи дека Барциокас „не ги ни видел материјалите“.
Други научници повеќе ја поддржуваа работата и нејзините наоди.
„Сочувствувам со аргументите на Антонис Барциокас дека му припаѓа на Филип III. Ако текстилот е навистина памук, тешко е да се поддржи датум пред времето на Александар Велики“, вели Сузан Ротроф, почесна професорка по класици на Универзитетот „Вашингтон“ во Сент Луис.
Ричард Јанко, професор по класични студии на Универзитетот во Мичиген, даде претпазливо одобрување.
„Оригиналната идентификација на човекот кој е закопан во исклучително богатата Гробница II во Вергина како Филип II, таткото на Александар, е далеку од сигурна“, рече тој.
Но, Јанко забележал дека памукот од кој е направена облеката можел да биде увезен со трговија од Персија, што значи дека можел да го добие и користи Филип II.
Дејвид Гил, соработник во Центарот за наследство на Универзитетот во Кент, ги пофали наодите од работата.
„Пред неколку години ги објавив натписите со тежина од Гробницата II – и тврдев дека тие треба да датираат со Филип II“, изјави Гил за „Live Science“. Неколку предмети во гробницата, како што се сребрените чинии, имаат испишана тежина.
Тој ги разгледа силните аргументи на статијата дека облеката е туниката што ја користел Александар Македонски.
„Веројатно тоа беше предмет што го носел Александар Македонски“, рече Гил.
