Додека светот сè повеќе дебатира за етичките и социјалните импликации на вештачката интелигенција (AI), таа веќе тивко, но сигурно влегува и во македонскиот пазар на трудот. Иако многу луѓе сè уште ја доживуваат оваа технологија како далечна реалност, AI веќе менува одредени професии – некои исчезнуваат, а други се трансформираат во нешто сосема ново.
Во продолжение се пет занимања во Македонија кои се меѓу најранливите на влијанието на вештачката интелигенција – со примери и контекст од нашето секојдневие.
1. Оператори во кол-центри
Во Скопје, Битола, Штип и други градови, многу млади работат во кол-центри кои опслужуваат и домашни и странски клиенти. Но со појавата на напредни chatbot решенија и автоматизирани системи за поддршка, потребата од човечки оператори рапидно се намалува.
Големи компании од телекомуникацискиот и банкарскиот сектор веќе тестираат или користат AI системи за препознавање на глас и автоматски одговори.
2. Новинари за вести и соопштенија
Вештачката интелигенција веќе се користи за пишување кратки вести, резимеа од настани и соопштенија за јавноста. Неколку локални портали во Македонија веќе експериментираат со AI алатки како ChatGPT за генерирање на текстови.
3. Книговодители и сметководители во мали бизниси
Сè повеќе македонски мали и микро претпријатија се префрлаат на онлајн платформи кои автоматски обработуваат сметки, трошоци и даноци. Вештачката интелигенција ги олеснува задачите што порано бараа ангажман на книговодител – особено кај фирми со едноставни финансиски трансакции.
4. Преведувачи на технички и општи текстови
AI-преведувачите како DeepL и Google Translate стануваат сè попрецизни, особено за општи, деловни и технички текстови. Агенциите за превод во Скопје и Охрид сè почесто ги користат овие алатки за основна верзија, а луѓето само лекторираат.
5. Административни работници во јавниот сектор
Електронската управа, која полека се развива и во Македонија, сè повеќе користи автоматизација. Системи со вештачка интелигенција се тестираат во делови од јавната администрација за автоматско скенирање документи, управување со барања и известувања до граѓани.
Што нè очекува понатаму?
Иако Македонија заостанува зад технолошки понапредните држави, вештачката интелигенција покажува дека може брзо да направи пресврт – особено таму каде што човечкиот труд е рутински и предвидлив. Работните места што вчера изгледаа сигурно, денес се под знак прашалник.
Од една страна, компаниите гледаат можност за намалување на трошоците, зголемување на ефикасноста и побрза услуга. Но од друга страна, илјадници луѓе може да останат без работа ако не се адаптираат на новите услови.
Потребата од преквалификација, дигитални вештини и разбирање на новите технологии станува сè поитна. Вештачката интелигенција не доаѓа само како закана – туку и како можност. Но само за оние што ќе знаат како да ја искористат.
