Патувањето без визи е една од најголемите предности на модерното глобално општество. Секој патник знае дека силата на пасошот кој го поседува може значително да ги олесни или ограничи неговите можности за патување, бизнис, студии или авантури низ светот.
Македонскиот пасош, како документ кој ги отсликува меѓународните односи и довербата кон нашата држава, секоја година е предмет на анализи и споредби во глобалните рангирања. Најрелевантниот извор за ова е Henley Passport Index, кој го мери бројот на земји што може да се посетат без претходна виза. Во 2025 година, македонскиот пасош се најде на 40. место во светот, што го позиционира како релативно силен документ во споредба со регионот, но и со останатиот дел од светот.
Што е Henley Passport Index и како се рангираат пасошите?
Henley Passport Index е официјалниот и најавторитетен глобален индекс кој ги рангира пасошите според бројот на дестинации што нивните носители можат да ги посетат без претходна виза или со виза на влез. Индексот се базира на ексклузивни податоци од Меѓународната асоцијација за воздушен транспорт (IATA) и ги опфаќа сите 199 валидни пасоши и 227 дестинации ширум светот. Henley Passport Index постои веќе 19 години и се смета за најреферентен во светот кога станува збор за глобалната мобилност.
Секоја година, индексот се ажурира врз основа на промените во визниот режим, билатералните договори и меѓународните односи. Колку повеќе земји може да се посетат без виза, толку е „посилен“ пасошот.
Македонскиот пасош во 2025 година
Според најновите податоци од Henley Passport Index за 2025 година, македонскиот пасош е рангиран на 40. место во светот. Со него може да се патува без виза или со виза на влез во 130 земји и територии. Ова го прави македонскиот пасош најсилен досега во последните неколку години и го позиционира во горната половина од светските пасоши.
Македонскиот пасош овозможува безвизен пристап или виза на влез во голем број земји од Европа, Јужна Америка, делови од Азија, Африка и Океанија. Најзначајна придобивка е безвизното патување во сите земји од Шенген-зоната, што овозможува слободно движење низ 25 европски држави до 90 дена во период од шест месеци.
Покрај тоа, македонските државјани можат да патуваат без виза во Турција, Израел, Јапонија (со одредени услови), Јужна Кореја, Бразил, Аргентина, Чиле, Јордан, Малезија, Сингапур, Индонезија, Јамајка, Јужна Африка и уште многу други земји. Во дел од земјите се добива виза на влез, што значи дека не е потребна претходна апликација.
И покрај напредокот, македонскиот пасош сè уште има некои ограничувања. Македонските државјани мора да аплицираат за виза за влез во САД, Канада, Велика Британија, Австралија, Кина, Индија и некои африкански и азиски држави. Овие земји имаат строги визни режими и процесот за добивање виза може да биде долг и бара многу документација.
Исто така, безвизното патување во Шенген-зоната е ограничено на 90 дена во период од шест месеци и не овозможува работа или долгорочен престој без дополнителна дозвола.
Македонскиот пасош во споредба со регионот
Во споредба со земјите од Балканот, македонскиот пасош е во златната средина. Најдобро рангирани во регионот се Грција (5. место), Словенија (9. место), Хрватска (9. место) и Бугарија (13. место). Србија е на 35. место, Црна Гора на 42. место, Албанија е на 46. место, Босна и Херцеговина на 44., а Косово на 65. место.
Ова покажува дека македонскиот пасош е посилен од пасошите на Црна Гора, Албанија, Босна и Херцеговина и Косово, но заостанува зад пасошите на земјите-членки на ЕУ од регионот. Главната причина за ова се билатералните договори и членството во Европската Унија, кое значително ги олеснува патувањата.
Историски трендови и перспективи
Во последната деценија, македонскиот пасош бележи постепено подобрување во глобалното рангирање. Најголемиот напредок беше забележан по добивањето на безвизен режим со ЕУ во 2009 година. Од тогаш, бројот на земји за кои не е потребна виза се зголемуваше, но напредокот е побавен во споредба со некои земји од регионот.
Перспективите за иднината зависат од дипломатските односи, нови билатерални договори и евентуалното приближување кон ЕУ. Доколку Македонија стане членка на Унијата, се очекува дополнително зајакнување на пасошот и проширување на листата на земји за безвизен пристап.
Моќен пасош значи поголема слобода на движење, полесно патување за туризам, бизнис, студии и личен развој. За граѓаните, тоа значи помалку административни бариери, помалку трошоци и поголема флексибилност при планирање патувања. За државата, тоа е показател за меѓународната доверба, стабилност и добри дипломатски односи.
Македонскиот пасош, иако не е меѓу најсилните во светот, сепак овозможува слободно движење во голем дел од светот и е значајна придобивка за граѓаните.
