Презентацијата на студија за состојбата на младите во Југоисточна Европа пред социјалдемократите блиски до Фондацијата Фридрих Еберт се претвори во отрезнувачка дискусија за неуспешната стратегија на Германија кон Западен Балкан, пишува DW.

Фондацијата Фридрих Еберт е многу присутна во Југоисточна Европа со регионални канцеларии во сите поголеми урбани центри. Последната студија заснована на репрезентативна анкета на јавното мислење е спроведена во 2018 година.

Светот многу се промени помеѓу тогаш и 2024 година, кога следната студија за младите беше спроведена и презентирана во вторникот (16 септември) во седиштето на Фондацијата Фридрих Еберт блиска до социјалдемократите во Берлин: пандемијата на коронавирусот, руската агресија врз Украина и геополитичката ситуација променета со враќањето на Доналд Трамп на власт.

Што се промени од 2018 година?

Студијата испитува како младите луѓе во Југоисточна Европа го перцепираат општествениот напредок и сопствената иднина.

Споредувајќи податоци од дванаесет земји – Албанија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Хрватска, Косово, Северна Македонија, Црна Гора, Романија, Србија, Словенија, Грција и Турција – студијата има за цел, како што е наведено во воведот, да стимулира информирана дебата за ставовите на младите кон политиката, демократијата и општествените вредности во контекст на нивните животни околности.

Анкетата за млади опфати лица на возраст од 14 до 29 години, надоградувајќи се на претходните анкети спроведени во регионот од страна на Фондацијата Фридрих Еберт (Friedrich-Ebert-Stiftung – FES) помеѓу 2011 и 2015 година и повторно во 2018 година.

На почетокот на презентацијата, Елена Аврамоска од канцеларијата на Фондацијата Фридрих Еберт во Виена, која ја координираше анкетата, рече дека студијата е важна за „сегашното разбирање на општествените и политичките ставови на младите“, но е значајна и за „пошироките импликации на овие наоди за јавната политика, со цел информирање и унапредување на политичките дебати низ целиот регион“.

Со други зборови, важно е да се знае „како дишат идните активни и пасивни учесници во изборниот процес“. Оваа студија е дел од подетална студија која ги разгледува секоја од 12-те земји вклучени во ова истражување.

Ентузијазмот за Европската Унија се намалува

Заедничката загриженост на младите луѓе во овој дел од Европа е, како што покажа студијата, широко распространетата корупција во општествата во кои живеат, и не се променило многу од последното истражување.

Загриженоста за одливот на квалификувана работна сила беше на врвот, но младите се загрижени и за приливот на странска работна сила.

Друга во низата противречности се однесува на повратниците, т.е. младите луѓе со некаков вид искуство, без разлика дали е работа или образование во странство. Овие повратници, а студијата нема конкретно објаснување за ова, покажуваат повеќе недемократски тенденции од младите луѓе кои не емигрирале.

Авторката на студијата, Елена Аврамовска, за DW изјави дека самата студија не дава одговор на прашањето зошто повратниците се помалку демократски настроени од оние кои останале.

„Можеби повеќе станува збор за субјективното чувство за тоа како биле примени во тие земји каде што поминале некое време, чувството дека не се интегрирале или дека не биле прифатени“, вели Аврамовска.

Исто така е значајно што ентузијазмот за Европската Унија е многу поголем кај младите луѓе што живеат во земји кои не се членки отколку во земјите членки. Сепак, ентузијазмот генерално се намалил во споредба со последната студија и е на високо ниво само во Косово и Албанија.

Стравувањата растат

Ставот кон религијата генерално ослабе во споредба со последното истражување, со некои исклучоци како што е Босна и Херцеговина, каде што 43 проценти од испитаниците изјавиле дека присуствуваат на верска служба „барем еднаш месечно“. Во Хрватска, оваа вредност е речиси преполовена од 2018 година, а сега само 25 проценти од анкетираните млади луѓе присуствуваат на верска служба најмалку еднаш месечно.

Младите луѓе анкетирани во сите земји имаат заедничко забележително зголемување на стравовите, во многу области: страв од имигранти, страв од криминал, страв од војна, страв од болести… што многу добро ја илустрира степенот до кој светот се променил од последното истражување.

Презентацијата на студијата во еден момент се претвори во интересна дискусија за улогата на Германија во процесите во Западен Балкан. На дискусијата присуствуваа и пратениците на Бундестагот од Социјалдемократската партија на Германија (СПД) Адис Ахметовиќ и Јасмина Хостерт, двајцата политичари од босанско-херцеговско потекло.

Неуспешна германска стратегија

Ахметовиќ, како портпарол за надворешна политика на парламентарната група на СПД, трезвено заклучи дека довербата во ЕУ во регионот опаѓа, што е очигледно и од ова истражување за состојбата на младите.

„Најголемото прашање е како да се врати довербата во процесите на европска интеграција“, рече Ахметовиќ.

Во еден момент, тој заклучи дека претходната стратегија на Германија во регионот не успеала, првенствено поради погрешното инсистирање дека српскиот претседател Александар Вучиќ е гарант за стабилноста во регионот, што се покажа како погрешно, неодамна со студентските протести и последното додворување на Вучиќ кон Владимир Путин.

Неговиот партиски колега Хостерт заклучи дека е полесно за локалните политичари да продолжат да играат на картата на национализмот бидејќи тоа е многу полесно отколку справувањето со реалните проблеми што би довеле до подобра позиција за младите, вклучително и подобрување на вработеноста на младите и намалување на бројот на таканаречени несигурни работни места, кои, според студијата, се меѓу најголемите грижи на младите во регионот.

Испитот е спроведен пред големите превирања во Србија и почетокот на бранот студентски протести, но и пред продлабочувањето на кризата во Босна и Херцеговина.