Патувањето во вселената е една од најлошите работи што може да ги доживее телото. Времето поминато во нулта-гравитација може да предизвика декалцификација на коските, атрофија на мускулите, слабеење на имунолошкиот систем, благо израмнување на окото и отекување на оптичкиот нерв. Времето во вселената, исто така, го изложува човечкото тело на нездрави дози на космичко зрачење, што може да го зголеми животниот ризик од рак.
Сега, астронаутите имаат уште еден дел од телото за кој треба да се грижат: мозокот. Според новиот труд објавен во „Сајентифик рипортс“, премногу време поминато во вселената може да предизвика значително отекување на мозочните комори – шуплини исполнети со цереброспинална течност што го амортизираат мозокот, го негуваат ткивото и го отстрануваат отпадот. По враќањето на астронаутите на Земјата, состојбата се решава бавно – толку бавно што авторите на трудот препорачуваат сите астронаути да останат на Земјата подолг период пред повторно да им биде одобрен лет во вселената.
Откривме дека колку повеќе време луѓето поминуваат во вселената, толку стануваат поголеми нивните комори. Многу астронаути патуваат во вселената повеќе од еднаш, а нашата студија покажува дека се потребни околу три години помеѓу летовите за целосно закрепнување на коморите – вели Рејчел Сајдлер, професорка по применета физиологија и кинезиологија на Универзитетот во Флорида и еден од авторите на студијата.
Сајдлер и нејзините 10 колеги ја спроведоа својата работа користејќи примерок од 30 астронаути; осум од нив неодамна летале на краткотрајни мисии не подолги од две недели, 18 летале на шестмесечни мисии, а 4 престојувале една година. 12 астронаути патувале првпат во вселената и 18 летале најмалку двапати. Тие биле подложени на магнетна резонанса (МРИ) на нивниот мозок и пред да полетаат и, во просек, шест дена по нивното враќање.
Кога истражувачите ги спровеле своите скенирања, откриле дека астронаутите што летале во двонеделни мисии не покажале зголемување на коморите. Но, кај оние што биле на шестмесечни и едногодишни мисии, дури и без вишок цереброспинална течност да ги пополни шуплините, десната латерална и третата комора останале зголемени, за 11 до 25 отсто од нивната нормална големина – и немало значителна разлика помеѓу двете групи.
– Овој модел посочува дека поголемиот дел од вентрикуларните промени во летот се случуваат во текот на првите шест месеци во вселената – пишуваат истражувачите.
Закрепнувањето од вентрикуларната експанзија бара време откако астронаутите ќе се вратат дома. Последователните МРИ покажале дека коморите се намалиле за 55 до 64 отсто седум месеци по враќањето, но целосното закрепнување траело многу подолго. Еден астронаут кој поминал една година во вселената имал вентрикуларно проширување по три години престој на Земјата – што ги навело истражувачите да постават тригодишна граница пред на ветераните астронаути да им биде доделена друга мисија.
Сè уште не е јасно каков ефект има проширувањето на коморите врз целокупното здравје на мозокот на астронаутите. Се чини дека ја намалува еластичноста на коморите.
