Не знаеме каква есен нè чека, мора да бидеме внимателни особено со децата. Полошо сценарио значи поголем број пациенти и од сезонски грип, кои ги окупираат истите одделенија на кои сега лежат пациенти со ковид. Се спремаме за лоши сценарија со многу пациенти, но се надевам дека луѓето ќе бидат свесни и дека ќе се придржуваат до превентивните мерки, вели министерот за здравство Венко Филипче во интервју за МКД.мк. Тој вели дека е задоволен од досегашното менаџирање на кризата и најавува план за дополнителни рестрикции во региони во кои би имало поголем број пациенти или би биле потенцијален ризик.
По речиси седуммесечното менаџирање на коронакризата, како сте Вие задоволен? Каде успеавме, а каде промашивме?
Јас сум многу задоволен, поради неколку работи. Прво, ова е криза за која не само ние, туку ниту една земја во светот не беше спремна. Ниту имаше спремни капацитети, ниту го димензионирала здравствениот систем за да може да одговори на една ваква пандемија, која бара третман на една група пациенти со една дијагноза, сосема одделени од целокупниот протек на пациенти. И тоа бараше брзо да се престроиме и да се организираме практично на сите нивоа во системот на здравствена заштита, потоа во делот на епидемиолошкиот пристап, анализа, во делот на дијагноза, што значи лабораториски тестови, и во делот на третманот на пациентите, односно во клиничкиот дел, во клиниките, болниците низ целата земја.
Морам да кажам дека здравствените работници одлично одговорија, оваа криза сепак ја дочекавме со релативно мал број специјалисти од инфективната медицина. Помагаат колегите од останатите специјалности, пред сѐ интерната медицина, пулмологијата, медицинските сестри. Во делот на кадарот направивме добар систем на ротација. Во делот на инфраструктурата направивме модуларна болница во систем на Инфективната клиника, со што капацитетот го дуплиравме. Се постави уште една до Пулмологија, којашто ќе служи за тријажа. Значи целосно го сменивме протекот на пациенти во делот на третман на суспектни и позитивни пациенти во Клиничкиот центар.
„8 Септември“ одлично се справува, исто така и инфективните одделенија во сите болници во земјава. Ги надградивме лабораториските капацитети, почнавме со неколку стотици во текот на денот, сега имаме и по 1.700-1.800 теста.
Она што е показател за кој мислам дека ни укажува дека добро се менаџира кризата е што прво имаме константен процент на позитивни случаи од вкупниот број на тестови, бројот на пациенти во болниците во континуитет постепено се намалува. Тоа што не треба да се дозволи е да има огромен процент на позитивни од вкупниот број тестови зашто тоа значи дека не знаеме што се случува и немаме целосна слика за епидемијата. Такви сценарија гледаме во околните земји. Огромен ризик е да се пренатрупаат болниците, а тоа го избегнавме и во почетокот и сега.
Ама бројките не се баш ниски. Вашата процена во почетокот беше 2-3 илјади, а отидоа многу над тоа. Има многу починати лица…
Многу од предвидувањата за вирусот не се остварија. Очекувањата на експертите беа дека овој вирус ќе ги следи останатите теркови на вирусите од таа група, вируси што ги напаѓаат белите дробови, САРС, МЕРС и слично.
И така пристапивме, но како тече епидемијата, сфативме дека се работи за вирус што не е сличен на ништо претходно, на ниту еден вирус од истата група, што во меѓувреме ни покажа и клиничката слика. Огромен број тешки случаи од вкупниот број на хоспитализирани, смртност што одговара на публикуваната смртност во референтни списанија, односно над 90 отсто смртност кај пациентите што се на респираторна машина. Очигледно вирус што е тука меѓу нас и очигледно според укажувањата на науката, зазема ендемска форма. Значи не е епидемија како некоја од минатите, ќе дојде во еден бран и ќе помине, какви што беа очекувањата. Но сега гледаме и учиме дека е нешто сосем поинаку.
Во таа смисла кога е вирусот тука, треба да се има целосен увид како е распространетоста во земјата, дали има потенцијал некаде да букне со огромен број новодијагностицирани, но и да се води сметка за капацитетот на болниците. Тоа се двата параметри на кои укажува СЗО и сите земји со кои комуницираме. И во таа смисла мислам дека е апсолутно добар менаџментот.
Има ли кај нас таков потенцијал некаде да букне, како што велите?
Миникластери се јавуваат и тие апсолутно секогаш се во корелација со непридржување до превентивните мерки за носење маска, дистанца, често миење и дезинфицирање на рацете. Неколку фабрики, свадби, семејни вечери, прослави, тоа се настаните на кои луѓето, за жал, не ги почитуваат мерките и прават таков ризик. И досега, а и сега, не гледам некој ризик да се појави некој голем кластер што може да го загрози болничкиот капацитет. Сега засега нема такво нешто на повидок.
Велите дека сте задоволен од тоа како здравствените работници се справуваат со кризата. Колкава е бројката на здравствените работници заразени со ковид-19 досега, колку од нив донирале крвна плазма и дали меѓу нив е, на пример, Цаца Биљановска, поранешната директорка на Кожна клиника?
Многу е битно дека ние почетокот на кризата на некој начин го дочекавме спремни зашто имавме некаква залиха на заштитни материјали. Во моментот кога имаше огромна потреба за маски, ние имавме донација, несвесни за ова, од претходно. Така што добро се дистрибуираше, здравствените работници навреме се едуцираа за правилата.
Имаме здравствени работници што се заразија надвор од работните места, но добро е што тој процент беше релативно мал и уште поважно што таму каде што имаше заразени здравствени работници не се компромитираше здравствениот процес. Тоа беше исклучително битна работа.
Инаку, во принцип идејата и желбата за донирање крвна плазма е сѐ поголема. Сѐ повеќе има луѓе што се јавуваат за донација и тоа е добар процес. Што се однесува до бројката на донатори на крвна плазма, донирале 6 здравствени работници и 57 други, а собрани се 75 единици (од едно донирање може да има и две единици, затоа збирот е поголем). А за Биљановска не знам дали донирала крвна плазма.
Имаше ли недоразбирање на релацијата Влада – Комисија за заразни болести? Колку политиката се меша во експертските препораки?
Во ниту еден момент Комисијата не работеше под никаков притисок, ниту политички, исклучиво професионално врз основа на медицината базирана на докази, врз основа на препораките од СЗО за вирусот. Мислам дека сите институции добро одговорија зашто ова е криза каква што никогаш не сме имале во државата и бараше поставеност на сите институции и со вонредна состојба како што до сега никогаш не функционирала државата.
И во таа смисла мислам дека и другите институции, владата во целост, со таа поставеност одлично одговори. Секојдневно имавме координација, брза размена на информации и можност за брза интервенција. Тоа значеше целокупно добро менаџирање на кризата, не само делот за здравство. Сите многу одговорно и професионално одговорија на кризата.
Но имаше ситуации кога препораките од Комисијата беа едни, а одлуките на владата други.
Не. Сосем малку во еден дел модифицирани во однос на времето и саатите. Одлуките за почеток на полицискиот час пред сѐ беа модифицирани во однос на тоа луѓето да можат да завршат некои лични потреби, со цел да не се создадат гужви и да не се влоши ситуацијата.
Тоа значи дека може да се врати и полициски час како една од мерките?
Апсолутно може, да. Затворање на училиштата, затворање на угостителските објекти, забрана за собири и слично. Но за планот на рестрикции битен е и регионалниот пристап.
Целосното интервју може да го погледнете со кликнување ОВДЕ
